Zurna

Zurnanın "surnay" kelimesinden olup, sur "böyük ziyafet", nay "kamış", "kamış" anlamına geldiğidüşünülmektedir. Ayrı türleri Orta Doğu ve Kafkas halkları arasında çok yaygındır. Eski insan sitelerinden biri olan Mingeçevir bölgesinde yapılan arkeolojik kazılarda geyik boynuzundan yapılmış dört adet zurna tespit edilmiştir. Bilim adamlarının hesaplamalarına göre, yüksek zevkle hazırlanmış bu aletlerin üç bin yaşında. Esasen, kayısı ,ceviz ve dut ağaçlarından yontularak yapılır.
Toplam uzunluğu 302-317 mm'dir. Gövdesinin baş hissesi 20 mm olup, aşağıya doğru genişleyerek 60-65 mm'ye ulaşır. Üst kısmında yedi, alt kısmında ise bir oyuk açılır. Gövdenin baş tarafına maşa takılır. Onun uzunluğu 120 mm'dir ve o, cır söğüt, ceviz ve erik ağacından hazırlanır. Maşanın görevi aletin kök kuralını düzene düşürmektir. Bronz, bakır veya gümüş levhadan yapılmış "mil" maşaya takılır. Esasen, kuru yerde bitmiş hasır özel yöntemle hazırlanmış müştük 710 mm uzunluğunda olur.
İfaçı aleti seslendirmek için ağız boşluğuna doldurduğu havayı müştükten ayarla üflüyor. Sedef, kemik ve bronzdan hazırlanan yuvarlak dayanak milin, yaklaşık, orta bölümüne, yuvarlak levhaya monte. Dayanak, bir tür, dudak için dayanak niteliğindedir. Üflenmiştir hava müştük, mil ve maşadan geçerek gövdeye girer ve alet parmakların yardımıyla gövdedeki oyukları açıp kapatmakla seslendirilir.
Zurnanın aralığı küçük oktav "si bemol" sesinden üçüncü oktav "do" sesine kadardır. İfacının becerisiyle bağlı olarak, birkaç ses de artırmak mümkündür. Bu sesleri sanatçılar "sefir sesler" adlandırırlar. Zurna, esasen, açık havada olan şenliklerinde çok kullanılıyor.
Bu aletin "siyah zurna", "Arabi zurna", "türlü zurna", "acemi zurna", "kaba zurna", "sehabi zurna" gibi çeşitleri tarihsel mevcut olmuştur. Halk müzik aletleri topluluğu ve orkestralarının terkibinde de solo aleti gibi bazı danslar, çalgılar ve diğer müzik örneklerinin ifasında kullanılıyor. Ü.Hacıbeyli "Köroğlu" operasında zurna'yı orkestranın bünyesine eklemiştir.